Van inspiratie naar imitatie: waar ligt de grens?

Textilia.nl augustus 2025

Foto: No Revisions, Unsplash

Bij het verschijnen van dit nummer zijn de meeste belangrijke modebeurzen alweer achter de rug. Merken hebben op de beurzen hun nieuwste collecties getoond die inspelen op de laatste modetrends. Mode draait om inspiratie en dat betekent dat ontwerpers en concurrerende labels elkaar goed in de gaten houden. Maar waar ligt de grens tussen creatief geïnspireerd zijn en het simpelweg kopiëren van andermans werk?

Bij het verschijnen van dit nummer zijn de meeste belangrijke modebeurzen alweer achter de rug. Merken hebben op de beurzen hun nieuwste collecties getoond die inspelen op de laatste modetrends. Mode draait om inspiratie en dat betekent dat ontwerpers en concurrerende labels elkaar goed in de gaten houden. Maar waar ligt de grens tussen creatief geïnspireerd zijn en het simpelweg kopiëren van andermans werk? Veel modeprofessionals geloven nog altijd in de fabel van de ‘zeven verschillen’: als je maar genoeg details aanpast, zit je juridisch veilig. In deze column laat ik zien dat deze fabel niet klopt. Bij de beoordeling of sprake is van inbreuk op auteursrechten kijkt de rechter niet naar het aantal verschillen, maar juist naar de vraag of auteursrechtelijk beschermde trekken van een ontwerp herkenbaar zijn overgenomen.

Herkenbare creatieve keuzes

Een ontwerp komt voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking als het een eigen, oorspronkelijk karakter heeft en het de persoonlijke, creatieve keuzes van de maker weerspiegelt. Er moet sprake zijn van een eigen intellectuele schepping. Dit betekent dat er sprake moet zijn van een zekere originaliteit en creativiteit en het werk moet ook waarneembaar zijn. Dit houdt in dat de maker het werk niet gekopieerd mag hebben van een ander werk, maar dat dit een resultaat is van menselijk scheppende arbeid en creatieve keuzes. Het werk hoeft geen kunstwerk te zijn, maar het mag ook niet banaal of triviaal zijn of volledig door functie of techniek zijn bepaald. Trends, stijl, ideeën en concepten vallen ook niet onder auteursrechtelijke bescherming tenzij deze specifiek zijn uitgewerkt. In Europa wordt uiteenlopend geoordeeld over de auteursrechtelijke bescherming van toegepaste kunst. In Duitsland worden bijvoorbeeld de bekende Birkenstock sandalen niet als auteursrechtelijk beschermd werk erkend, terwijl de buckle ballerina van Ganni in Denemarken wel als auteursrechtelijk beschermd werk wordt aangemerkt. In Nederland laat de rechtspraak ook geen eenduidig beeld zien: zo werden fietstassen als auteursrechtelijk beschermd werk aangemerkt, terwijl een brilverpakking en een kaasschaaf deze bescherming niet kregen. Wanneer een ander ontwerp de karakteristieke creatieve keuzes van een bestaand beschermd ontwerp herkenbaar overneemt, is er sprake van inbreuk op auteursrechten. Het gaat dus niet om de overeenstemmende totaalindruk, maar om de vraag of de originele, creatieve trekken nog steeds te herkennen zijn in de vermeende kopie. Dat kan zelfs het geval zijn als de rest van het ontwerp afwijkt of als er ogenschijnlijk veel verschillen tussen de beide ontwerpen zijn.

Praktische tips

Voor merken en ontwerpers is het belangrijk om inspiratie niet als eindpunt, maar als vertrekpunt te gebruiken. Het kan geen kwaad om je op modebeurzen te laten inspireren, maar gebruik die indrukken en inspiratie om tot een zelfstandig en creatief ontwerp met een eigen handschrift te komen. Het is belangrijk om het ontwerpproces goed te documenteren. Kortom: creativiteit is het hart van je merk. Laat je inspireren, maar neem afstand van de inspiratie en zorg ervoor dat jouw ontwerp geen imitatie van een al bestaand ontwerp is. Voor eens en voor altijd: de “zeven verschillen” mythe hoort echt in het rijk der fabelen thuis. En blijkt dat een ander merk met jouw ontwerp aan de haal is gegaan en de grenzen van inspiratie heeft overschreden, dan kan je daartegen optreden. Hoe? Door een sommatiebrief op te stellen waarin je de vermeende inbreukmaker verzoekt om de inbreuk direct te staken en gestaakt te houden. Ook is het mogelijk om opgave van de ingekochte en verkochte aantallen inbreukmakende items, bekendmaking van de leverancier en schadevergoeding te vorderen. Mocht de sommatiebrief geen resultaat hebben, dan is het mogelijk om via de rechter (bijvoorbeeld via een kort geding als er spoedeisend belang is) een (voorlopig) verbod verstrekt met een dwangsom, schadevergoeding, rekening en verantwoording te vorderen. Ik help je daar graag bij.

---

Textilia.nl augustus 2025